کتاب جنگ سیاه‌چاله نوشته ساسکایند

ساسکایند شاهکار می‌نویسد

لئونارد ساسکایند، هنجارشکن جهان آکادمیک که با لقب پسر بد فیزیک نیز شناخته می‌شود دست به خلق اثری شاهکار زده است. ساسکایند در کل یک فیزیکدان تراز اول و معلم و صد البته نویسنده تراز اولیست که در عصر معاصر می‌زید. تا کنون هر کتاب آکادمیک که از او خواندم سرگرم کننده و و مطابق استاندارد بوده است اما این کتاب، جنگ سیاه‌چاله، این اثر، نه تنها یکی از بهترین کتاب‌های او بلکه یکی از بهترین کتاب‌هاییست که در بازار برای عموم نوشته و منتشر شده است. در خلاصه‌ی کلام می‌توانم بگوییم که ساسکایند عالی نواخته است.

کتاب نه، گفت‌وگویی صمیمانه

یکی از مواردی که ساسکایند به عنوان نویسنده شعورش را دارد این است که کتاب قرار است برای عامه‌ی مردم نوشته شود. مردم، حتی طرفدارترین طرفداران علم هم باز آنچنان اهمیت نمی‌دهند که اندرون معادلات پیچیده‌ی ریاضی، ما فیزیکدانان به دنیال چه می‌گردیم. بلکه آنان می‌خواهند با یک فیزیکدان قدم بزنند، کمی از حرف‌هایش را گوش کنند و بعد کلی زمان کافی در اختیار داشته باشند که سوالات ذهنی خود را بپرسند. مردم دوست دارند با فیزیکدان‌ها گفت و گو کنند و مطمئن شوند تئوری‌های عجیب و غریب ذهنیشان چقدر با واقعیت منطبق است.

در جای جای این کتاب احساس می‌کنید روی مبل و کنار شومینه‌ای گرم کنار لئونارد ساسکایند نشسته‌اید و ضمن لذت بردن از کافی در دستتان، هم صحبت ساسکایند شده‌اید. کتاب جنگ سیاه‌چاله‌، صرفا یک کتاب علمی نیست، کتابی درباره‌ی ساسکایند است. اگر هیچ شناختی از وی نداشته باشید، ساسکایند به قدر کافی از خود و نگرشش توضیح می‌دهد، و شاید به نوعی نشان می‌دهد اختلاف نظر و دیدگاه وی با هاوکینگ نه‌تنها از نقطه نظر علمی، بلکه فلسفی نیز می‌باشد. علی رغم این‌ها، ساسکایند به شرح ملاقات‌هایش با فیزکیدان‌های مختلف و خلق و خوی آن‌ها نیز سخن به میان می‌آورد و گاهی هم و جوک و لطیفه‌های جالبی نیز که در خدمت مطالب کتاب نیز هستند گنجانده است.

لحن صمیمانه‌ی آن البته بسیار قابل توجه است. معمولا توقع دارید با باز کردن کتابی علمی، لحنی آکادمیک، سازمان یافته، گاها قلمبه سلمبه و با تکنیکالیته‌ی خاصی طرف باشید. ولی ساسکایند، یاغی دنیای فیزیک است. برای خودش بریز و بپاش خاصی دارد و ساختار خودش را جلو می‌رود که اتفاقا قابل توجه است. اینجا نیز چنین است. لحنی کاملا عامیانه و به دور از ساختار ها سفت و سخت دستور زبانی، منظور را به واضح‌ترین حالت ممکن می‌رساند.

کمی طولانی، کمی فراموش ساز

البته که اثر ساسکایند بدون ایراد نیست. یکی از ضعف‌های کتاب، زیادی طولانی بودن آن است. به طوری که انقدر میان مطالب علمی با حجو پر می‌شود که پس از پنج یا شیش فصل وقتی خواننده را به مطالب فصول پسین ارجاع می‌دهد، دید خواننده تار است. اگر قرار است با چنین فاصله‌ای، اطلاعات فصول قبل، آن هم فصول خیلی خیلی پسین را بازخوانی کنی بهتر است که مروری کوچک نیز داشته باشی. فکر کنم کمتر خواننده‌ای بخواهد برگردد و مطالب یک فصلی که خوانده‌اند را مرور کنند. بنابراین شاید چنین بازخوانی اطلاعات پر فاصله‌ای خطای نویسندگی باشد که مخاطب را با حفره‌های داده‌ی علمی ذها می‌کند.

خلاصه‌ی کلام، کتاب جنگ سیاه‌چاله یک تجربه‌ی واقعا خوب است. با این کتاب به نوعی کل فیزیک نوین را خاطره وار مرور می‌کنید. از نسبیت و نظریه‌های ابتدایی کوانتوم گرفته تا نظریه ریسمان! داستان‌های کوتاهی را ساسکایند در لا به لای کتاب نوشته که بی نظیر است و حسابی در خدمت مطالب پر سمبه‌ی فیزیکی است و آن‌ها به شدت نرم می‌کند. همینطور با یکی از بهترین و تاثیرگذارترین فیزکدانان آمریکا و شاید حال حاضر آشنا می‌شوید و از نگرش او به دنیای علم لذت می‌برید. خلاصه من به عنوان منتقد کتاب ساسکایند لوله‌کش (خودش را اینطور خطاب می‌کند) حسابی از آن لذت بردم. به هیچ وجه از این کتاب غافل نشوید. کتابی با عنوان کامل جنگ سیاه‌چاله، درگیری‌های من با هاوکینگ که جهان را برای مکانیک کوانتوم امن‌تر کرد.