مبانی فیزیک نوین نوشته ی وایندر و سلز

نمی دانم چرا هنوز در دانشگاه های ایران استقبال برای تدریس این کتاب وجود دارد. کتابی بسیار قدیم و گاها با غلط های پر واضح! البته قلم بدی ندارد و نسبتا روان است. این کتاب در 12 فصل ارائه شده که شامل درس نامه، خلاصه، مسائل مربوط به فصل و کتابشناسی است.

فصل اول مقدمه ی کتاب است که خلاصه ی خوبیست از مبانی مورد نیاز فیزیک. این فصل می تواند مورد استفاده دانش پژوهان جهت یاداوری مطالب و مفاهیم پایه باشد. این فصل منتها برخلاف دیگر فصل ها دارای خلاصه و تمرین نمی باشد.

در فصل دوم علنا کار کتاب شروع می شود. این فصل به حرکت شناسی یا اصطلاحا سینماتیک نسبیتی می پردازد. ابتدا با تاریخی کوتاه از نسبیت شروع می کند، اصول نسبیت را شرح می دهد و تبدیلات گالیله را معرفی می کند. اگرچه خیلی زود از آن ها گذر می کند. به مقایسه با کتاب های دیگر سلز خیلی کم به مفاهیم پایه می پردازد که مهم ترین مباحث ورود به فیزیک مدرن است.

در ادامه تبدیلات لورنتس را معرفی می کند. (آن هم از راه سختش!) طوری که دانشجو در این سطح هنوز به این ریاضیات والا مسلط نیست. سپس مفاهیم انقباض طول و انبساط زمان را فرموله می کند. و بحث را با پارادوکس دو قلو ها آن هم با توضیحات اشتباه دار به پایان می برد.

فصل سوم در خصوص دینامیک نسبیتی است! اگرچه هیچگاه از مفهوم نیرو حرفی نمی زند! حتی وارد مبحث شتاب هم نمی شود. مفاهبم بسیار کلی است و گاهی شلخته وار به پیش می آیند! جای برخی از مباحثی که در میان فصل مطرح می شوند در ابتدای فصل است. در این فصل مباحث نسبیت تمام می شود و سوالات ابهامات زیادی را به جای می گذارد.

فصل چهارم شروع مباحث کوآنتوم است. در این فصل جنبه های ذره ای نور را منتشر می کند. این فصل را دوست دارم. فصل کاملیست! عوامل متعددی که سبب پدیدارش مکانیک کوآنتوم می شود را کامل بر می تابد. آزمایشات را به تفضیل شرح می دهد و سر آخر خواننده قانع می شود که چرا نیاز به مکانیک کوانتوم داشتیم.

فصل پنجم با شروع خواص موجی ذرات شروع می کند! جایی که وارد دنیای اعجابات کوانتوم می شویم. همچنان مثل قبل شرح آزمایشات بسیار خوب است! نحوه ی به دست آوردن معادله ی شرودینگر نیز اصلا بد نیست. اما همچنان برخی مفاهیم مانند اصل مکملی و اصل عدم قطعیت را جالب بیان نمی کند واز رقبا عقب است.

فصل ششم و هفتم شروعی بر فیزیک هسته است! فصل ششم مربوط به ساختار ام هیدروژن و فصل هفتم برای اتم های چند الکترونی است. افسوس که این فصل ها در دانشگاه تدریس نمی شوند. زیرا خارج از سرفصل های فیزیک پایه ی 4 یا فیزیک مدرن هستند. که این کتاب منبع این درس است. این دو فصل شاید قوی ترین فصول این کتاب هستند! و حتی در فصل هفتم شما مطالبی را می بینید که شاید در دیگر کتاب های دوران تحصیل خود نتوانید آن ها را ببینید!

فصل هشتم در خدمت دو فصل قیل است و شرح ماشین های شتاب دهنده می باشد! اینکه انقدر این کتاب در توصیف آزمایش ها خبره است، نشان از سابقه ی درخشان نویسندگان در زمینه ی فیزیک تجربی دارند! اما علت وجود این فصل را در این کتاب نمی فهمم! چرا باید در کتابی که مقدمه ای برای فیزیک نوین است به سراغ تجهیزات نسبتا پیشرفته ی شتاب دهنده ها شویم! پس دانش جویان درس فیزیک هسته ای را برای چه می خوانند؟

فصل نهم رسما شروه فیزیک هسته ایست! و فصل ده در ادامه ی آن. که باز هم به نظرم وجودش در این کتاب لزومی ندارد. در این فصل سعی شده که یک به یک مفاهیم هسته ای به طور خلاصه معرفی شود! نتیجه اش این شده که نه دانشجو به خوبی مفاهیم هسته ای را یاد می گرد و از طرفی انرژی نویسنده ها هدر رود! چه بسا اگر به جای این فصل روی فصول نسبیت بیشتر تمرکز می شد نتیجه بسیار بهتر بود.

فصول 11 و 12 مربوط به فیزیک ذرات و فیزیک حالت جامد است. وجود این فصول می تواند مفید باشد. از آنجایی که از نام کتاب بر می آید توقع داریم به این حوزه ها هم ورود کند. اگرچه در قسمت های ذرات بنیادی مباحث نه چندان مفیدی برای شروع عنوان شده! از طرف دیگر فصل 12 به نسبت بهتر است هرچند به نظر من زیاد از حد مباحث ترمودینامیکی را باز کرده!

به عنوان جمع بندی این کتاب را کتاب مفیدی نمی بینیم! از آنجایی که قدیمی است! توزیع مطالب به خوبی انجام نشده. برخی از فصول اضافی هستند و هر از گاهی اشتباهاتی در بین مفاهیم چنین یافت می شود. به عنوان شروع به نظرم بهتر از سراغ کتب جدید تر و نویسندگان تاز نفس تر برویم.