کتاب نسبیت خاص، عام و کیهان شناسی ریندلر

نقد و بررسی : کتاب مکانیک تحلیلی نوشته ی فولز و کسیدی

درکل کتاب خوبی برای شروع نسبیت نیست. فکر نمی کنم که حتی کتاب خوبی برای تدریس باشد. بیان آن شیوا نیست و به آن صورتی که انتظار می رود به عمق پیچیدگی های نسبیت نمی پردازد. البته از آنجایی که امروزه درس نسبیت خاص و عام در دانشگاه ادغام شده و تحت عنوان نظریه ی نسبیت ارائه می شود، با توجه به سرفصل هایش احتمالا انتخاب اول بسیاری از اساتید خواهد بود. در این کتاب سعی شده که مفاهیم پایه ی نسبیت بیان شود و خواننده با کلیت فلسفی و فیزیکی نسبیت آشنا شود. اما سرویس دهی ریاضی خوبی ندارد در واقع اصلا وارد ریاضیات نفس گیر نمی شود و تنها به توضیحات پاره ای متوصل شده و سر و ته بسته، عناوین را جمع می کند. به نظرم در هر بخش به یک استاد خوب نیاز دارید تا روشن سازد مقصود چیست. برای علاقه مندان به فلسفه ی نسبیت شاید بیشتر مفید واقع شود، هر چند توقع نداشته باشید که بعد از پایان این کتاب بتوانید نسبیت را خوب بفهمید؛ بیشتر به مثابه ی جزوه ی کامل از نظریه نسبیت با آن برخورد کنید، که البته تمرین هایی نیز به عنوان نمونه سوالات کمی تا حدودی امتحانی برای شما به ارمغان آورده است.

فصل اول کتاب عمدتا در خصوص تاریخ نظریه و چالش هاست. اصول فیزیکی پیش نیاز را توضیح می دهد (البته نه به خوبی که انتظار می رود).

از فصل دوم تا هفتم به نسبیت خاص می پردازد و تار و پود آن را به لحاظ مکانیکی، اپتیکی، الکترومغناطیسی و ریاضی – فیزیکی در می نوردد. از این حیث جدا امتیاز خوبی دارد که سرفصل های خلاصه اما جامعی را بیان می کند اما همانطور که ذکر شد مفاهیم به رشته ی تفسیر در نمی آیند.

از فصل هشتم وارد نسبیت عام می شود که شروع خوبی برای معرفی منیفلد ها و سطوح و هندسه ی دیفرانسیل دارد. اما در ادامه به لحاظ شرح و کاربرد ریاضیاتی خواننده را سر ذوق نمی آورد چون قلم خیلی خشک چرخیده و خلاقانه و عمیق مسائل را باز نمی کند. از این حیث این کتاب هیچ کدام از احساسات کنجکاوانه ی دانشجویان را ارضا نمی کند و نگاه کنجکاو آنان را به حالت باریک حاصل از درک تبدیل نمی کند. خصوصا اگر از قبل هیچ آشنایی با ریاضیات تانسوری نداشته باشند حسابی گیج و سردرگم خواهند شد.

فصل شانزدهم شروع مباحث کیهان شناسی است که می خواهم از کلی گویی بپرهیزم و بگویم که نقطه ی عطف کتاب است، با توجه به تجربه ی بسیار بسیار کم دانشجویان در قامت کیهان شناس، مباحث بسیار مناسب طراحی شدند و دانشجو پس از مطالعه، حداقل تخصص کافی برای درک و دریافت این حوزه را بدست می آورد.