کتاب مکانیک نوشته ی سایمون

به نظرم در بین کتب ساده که در مقطع لیسانس تدریس می شوند کتابی جامع تر از کتاب سایمون یافت نمی شود. سر فصل دروس به شدت جامع است و نویسنده از هیچ توضیح اضافه ای دریغ نمی کند. شعور بالای نویسنده جایی نمود پیدا می کند که عوض شروع فصل با فرمول های ریاضی شروع کند، ابتدا آنچه که واقعا فیزیک می نامیم را در فیلتر مکانیک و با بیان بسیار شیوا ارائه می کند. و البته تمامی مراتب ریاضیاتی را در لا به لای مباحث تزریق می کند. کاری که واقعا استادانه است. معمولا نویسندگان دیگر از پس آمیزش و پیوند مباحث فیزیک و فرمول های ریاضی موفق بیرون نمی آیند. این یک هنر است و نشان از درک عمیق و درست نویسنده می دهد. اما جالب اینجاست که با وجود چنین کاری، نه تنها کم کاری رخ نمی دهد بلکه در مقایسه با دیگر کتب فرمول ها بسیار پر بار تر هستند. کتاب در 14 فصل نگارش شده که البته تدریس تمامی فصول سر درس مکانیک تحلیلی لیسانس نیاز نیست. اما برای دانشجویان کنجکاو بسیار سودمند است.

در فصل دوم حرکت یک بعدی ذره را پر شاخ و برگ نوشته است.و سپس با ریشه ی قوی وارد مسائل دو بعدی و سه بعدی می شود. در فصل چهارم به سمت حرکت دستگاهی از ذرات می رود که به نظرم بهترین کتاب در ارائه این مطلب است. جدا نمودار ها و تحلیل ها در این کتاب فوق العادند. در فصل پنجم سراغ دوران و استاتیک را می گیرد. و از این نظر بسیار جلو است. زیرا استاتیک و مفاهیم آن برای دانش جویان فیزیک بسیار محو است. اینکه در چنین کتابی به این معقوله پرداخته می شود قطعا دور برد در گرایش های صنعتی برای دانشجویان دارد. از طرفی به شخصه معتقدم جذاب ترین مسائل فیزیک کلاسیک در حوزه ی استاتیک و برقراری تعادل است.خصوصا از راه های نامعقول آن! به نظرم برای اینکه بخواهیم از آکادمی فیزیک برای جادوگران و در لول پایین تر، شعبده باز ها رقیبی بتراشیم، باید متخصص های استاتیک خود را رو کنیم. این کتاب دانش آن را به شما عرضه می کند.

در فصل ششم به پدیده ی ثقل و گرانش می پردازد. فصل کوتاه و مفیدی است البته برایم عجیب است که چرا به تاریخ علم بسیار تاثیر گذار آن اشاره نمی شود. در فصل هشتم گریزی به مکانیک محیط ها و سیالات می زند. که برای دانشجویان در دروس جداگانه ای تدریس می شود. اما پیشنهاد می کنم مطالبش را اصلا از دست ندهید. و اما فصل نه! جایی که مغز من واقعا سوت کشید و از تعجب شاخ در آوردم. علی رغم سرویس دهی فوق العاده ی ریاضیاتی در مباحث دیگر، در اینجا با کله به زمین می خورد. در اینجا کتاب و نویسنده از آن ور بوم زمین می خورند. به طوری که به فیزیک مسئله بسیار پرداخته شده اما فرمول یک هویی از آسمان به زمین می آید! البته توضیحات فیزیک آن هم ابدا رضایت بخش نیست. این نقطه ی ضعف بزرگی است زیرا نکته ی برجسته و شاه بیت درس مکانیک تحلیلی، آشنایی دانشجو با نوع دیگری از مکانیک است! مکانیک لاگرانژی و همیلتونی! اما کل کاخ ارزنده ی سایمون در این فصل فرو می ریزد. به کل این فصل یک باگ بزرگ است. و ای کاش اصلا وجود نداشت تا اینکه بخواهد با چنین فلاجتی وجود داشته باشد.

البته این سقوط به سرعت با فصل دهم التیام می یابد. فصل دهم با تیتر فوق العاده مهم جبر تانسوری! تانسور مهم ترین تعریف در دوره ی لیسانس است. دانشجو در مقطع ابتدایی با عدد، در دبیرستان با بردار آشنا می شود. پس کی باید تانسور را به خوبی بشانسد؟ قطعا در دوره ی کارشناسی. به نظرم بهترین زمان و بهترین درس برای فراگیری مفهوم تانسور و جبر آن، مکانیک تحلیلی است. فصل یازدهم آن با تکیه بر جبر تانسوری، مطالب تکمیلی دوران و مسائل پیشرفته تر، و البته جذاب تر را ارائه می کند. سه فصل پایانی آن نیز شما را تا مرز بین فیزیک کلاسیک و مدرن پیش می کشاند که خبر از درایت و شجاعت نویسنده دارد. برای این کتاب مشخصا زحمات زیاده کشیده شده و من آن را واقعا تقدیر می کنم.