رفتن به محتوا رفتن به پابرگ

تاریخ فلسفه (قسمت 2) آناکسیمندر

تاریخ فلسفه (قسمت 2) آناکسیمندر

آناکسیمندر

آناکسیمندر دومین فیلسوف بزرگی است که ما در ادامه ی سفرمان به توضیح فلسفه اش میپردازیم. از آن جایی که در مقاله ی قبلی لحن صمیمانه و نسبتا غیر رسمی را در نوشتن این سفرنامه به کار بردم میخواهم این روند را ادامه بدهم و به شما بگویم که آناکسیمندر یکی از فیلسوفان مورد علاقه ام است و مطمئنم اگر به شرح فلسفه ی او بپردازم دلیل این علاقه را متوجه خواهید شد. معمولا گفته می شود که او شاگرد تالس بوده است اما ما در این مورد نمی توانیم مطمئن باشیم. آن چه که درباره اش اطمینان داریم این است که هر دوی این فیلسوفان، تالس و آناکسیمندر، در شهر ملطیه زندگی می کردند و در یک دوره ی زمانی یکسان پدیدار شده اند؛ بنابراین کاملا محتمل است که آناکسیمندر شاگر تالس بوده باشد. یک چیز دیگر که می توانم با قاطعیت درباه اش حرف بزنم این است که آناکسیمندر از فلسفه ی تالس آگاه بوده است و این را ادامه بهتر متوجه خواهید شد.
بر طبق روال قبل، فلسفه ی هر فیلسوف را به اصول مهم آن تقسیم بندی و شماره گذاری می کنم. اصول فلسفه ی آناکسیمندر به شرح زیر هستند:

اصل اول : (( همه چیز از آپایرون ساخته شده است. ))

اصل اول :
همه چیز از آپایرون ساخته شده است.

در مقاله ی قبلی توضیح دادم که ماده المواد یک مفهوم فلسفی است که به گوهره ی اصلی جهان گفته می شود؛ یعنی ماده المواد چیزی است که همه چیز از آن ساخته شده است. آناکسیمندر همانند تالس به وجود ماده المواد معتقد بود؛ با این تفاوت که بر خلاف تالس این ماده المواد را آب نمی دانست بلکه می گفت ماده المواد یک ماهیت منحصر به فرد است؛ نوعی ماده ی نامتناهی و جاویدان است که می تواند به شکل همه چیز در بیاید. می تواند به درخت تبدیل شود، به ستاره تبدیل شود، به اقیانوس و آسمان و… و به انسان. آناکسیمندر نام این ماده المواد را ” آپایرون” گذاشت که در زبان یونانی به معنای “بی نهایت” است. بنابراین آپایرون، گوهره ی اصلی جهان است؛ منشاء همه چیز است. آناکسیمندر از این هم فراتر رفت این هم فراتر رفت و به این باور رسید که آپایرون نوعی موجود “خدای گونه” است که می تواند به هر چیزی که می خواهد تبدیل شود؛ او به هر مقدار که لازم است به اقیانوس و به هر مقدار که لازم است به نور و به هر مقدار که لازم است به خاک تبدیل می شود و عدالت را در بین عناصر مختلف برقرار می کند!

ویژگی های اصلی آپایرون به این شرح است:

① نامتناهی است.
② جاویدان است. ( ازلی و ابدی است.)   
③ یکتا و بی همتا است.
④ خنثی است. ( به این معنا که از هیچ کدام از عناصری که ما می سازیم ساخته نشده است. )
⑤ آگاه است. ( می داند چه زمانی باید به آب تبدیل شود و چه زمان به آتش و باد و خاک . )  
⑥ عادل است. ( بین عناصر مختلف تعادل را برقرار می کند.  به گونه ای که هیچ عنصری از بین نرود و همه ی عناصر به مقداری که نیاز است پدیدار شوند. )

اصل دوم :
جهان های متعددی وجود دارند.

جهان ما فقط یکی از بی شمار جهان هایی است که وجود دارند.

اصل سوم :
جهان به واسطه ی یک حرکت چرخنده ی ازلی به وجود آمده است.

در ابتدا همه ی اشیاء از هم تفکیک شده بودند و  به شکل تفکیک شده در فضا پراکنده بودند، یک گردباد به وجود آمد و این اشیاء گسسته را به هم چسباند. بعضی از این اشیاء آنچنان به هم چسبیدند که همانند یک توده ی سفت درآمدند و زمین به وجود آمد. باقی این اشیاء تبدیل به خورشید و هوا شدند. 
این گردباد ازلی بوده است، یعنی از ابتدا وجود داشته و “حادث” نبوده است. به عبارت دیگر؛ هیچکس آن را به یک باره خلق نکرده است. 

اصل چهارم :
زمین به شکل یک استوانه/طبل استوانه ای شکل است.

عناصر سنگین تر، خاک و آب، در مرکز گردبادی که در اصل قبل به آن اشاره کردیم باقی ماندند، آتش به محیط رانده شد و هوا در وسط باقی ماند؛ خاک و آب به شکل یک استوانه در آمدند که همان زمین است. هوا در اطراف این استوانه قرار گرفت و آتش به شکل یک حلقه ی سوزان درآمد که به دور زمین و هوای اطراف آن می چرخد. خورشید یک نقطه از این حلقه ی آتش است که در آسمان هویدا می شود و بقیه ی حلقه توسط هوا و ابرهای متراکمی که زمین استوانه شکل را احاطه کردند پوشانده می شود.

اصل پنجم :
حیات از دریاها آغاز شده و انسان موجودی است که در ابتدا از حیوانات زاده شده بود.

طبق این اصل، آناکسیندر “ماهی ها” را منشاء همه ی جانداران می داند. خود او می گوید :
«… در آغاز انسان از نوع دیگری از حیوانات متولد شده است
، زیرا در حالی که دیگر حیوانات به سرعت خوراک خود را می یابند، تنها آدمی نیازمند یک دوره درازمدت شیرخواری است، به طوری که اگر او در آغاز چنانکه اکنون هست می بود، هرگز نمی توانست زنده و باقی بماند.»

واضح است که این اصل در واقع شکل ابتدایی تر و ساده تر نظریه تکامل داروین است و می توانیم آناکسیمندر  را پدر نظریه ی تکامل بدانیم.

اصول اصلی فلسفه ی آناکسیمندر در این جا به پایان می رسد. حالا که با فلسفه ی این فیلسوف آشنا شدید برایتان واضح است که او بدون هیچ امکانات علمی و تکنولوژی که امروزه ما از آن بهره مند هستیم فقط با مشاهده ی دقیق طبیعت و تفکر درباره ی آن به اصولی رسید که که کمابیش صحیح هستند یا نزدیک به واقعیات علمی ای هستند که امروزه ما آن ها را قبول داریم. و وقتی این واقعیت را در نظر می گیریم که آناکسیمندر در حدود دوهزار و ششصد سال پیش از ما زندگی می کرده است فلسفه ی او و اساساً خود او و روش تفکرش برای ما شگفت انگیز و سترگ به نظر می رسد و این، دلیل علاقه ی وافر من به آناکسیمندر است.

در مقاله های بعدی درباره ی  فیلسوفان دیگری سخن خواهم گفت.

سفر ما ادامه دارد…

 

دیدگاه‌ خود را بنویسید

اخبار و یادداشت ها

بسیاری از فیلسوفان و تاریخ نگاران شروع فلسفه را با فیلسوفی به نام تالس مرتبط می دانند. البته این ادعا جای بحث دارد زیرا در زمانی که یونانیان به آهستگی در حال برداشتن گام های اولیه به سمت خلق فلسفه بودند ملت های شرق ( به ویژه ایران، هند و چین) فلسفه را به شیوه ی خودشان آغاز کرده

تاریخ فلسفه (قسمت 1) تالس

بسیاری از فیلسوفان و تاریخ نگاران شروع فلسفه را با فیلسوفی به نام تالس مرتبط می دانند. البته این ادعا جای بحث دارد زیرا در زمانی که یونانیان به آهستگی در حال برداشتن گام های اولیه به سمت خلق فلسفه بودند ملت های شرق ( به ویژه ایران، هند و چین) فلسفه را به شیوه ی خودشان آغاز کرده

مطالعه بیشتر

فوتبال و فیزیک

فوتبال و فیزیک فوتبال، مهیج ترین ورزش و سرگرمی دنیا. سالیانه موج شور احساسات و پول است که روانه ی این پدیده ی عجیب می شود. پدیده ای به شدت

مطالعه بیشتر
منجنیق چگونه کار میکند؟

منجنیق چگونه کار می کند

منجنیق چگونه کار می کند منجنیق ها کلاس درس فیزیک پایه هستند. هر کسی به خوبی می تواند ببیند که چطور با مفاهیم بسیار ساده ی فیزیک می شود ماشین

مطالعه بیشتر
این هفته، فیلم مورد انتظار اپنهایمر به سینماها می‌رسد که در آن کریستوفر نولان، کارگردان مشهور، روایت خود را درباره‌ی فیزیکدان نظری، رابرت اوپنهایمر، که در طول جنگ جهانی دوم پروژه منهتن را به راه انداخت تا اولین بمب اتمی را توسعه دهد، به تصویر می‌کشد. رابرت اوپنهایمر که در سال ۱۹۶۷ درگذشت، به عنوان یک رهبر کاریززماتیک، متفکر عمومی بلندپرواز و قربانی ترس از کمونیسم شناخته می‌شود که در سال ۱۹۵۴ به دلیل ارتباطات پیشین خود با کمونیست‌های مشکوک، مجوز امنیتی خود را از دست داد.

اوپنهایمر

جدا از فیلم هالیوودی، اوپنهایمر چقدر فیزیکدان خوبی بود؟ این هفته، فیلم مورد انتظار اوپنهایمر به سینماها می‌رسد که در آن کریستوفر نولان، کارگردان مشهور، روایت خود را درباره‌ی فیزیکدان

مطالعه بیشتر

صوت و سرعتش

صوت و سرعتش اصوات در همه جا قرار دارند. هرجایی که شما بتوانید دو تا چیز را با هم برخورد دهید، صدا دریافت می کنید. امروزه ما در موارد بسیاری

مطالعه بیشتر

ترمودینامیک و ظرفشویی

ترمودینامیک و ظرفشویی ترمودینامیک به کمک شستن ظرف ها و نجات کره ی زمین می آید. اغلب، ماشین های ظرفشویی معمولی تمامی ریزجانداران های مضر مانده در بشقاب ها، کاسه

مطالعه بیشتر
مدار سری و موازی

مدار سری و موازی

مدار سری و موازی امروزه حوزه ی الکترومغناطیس شاید فعال ترین شاخه ی فیزیک است.نمی توان با اطمینان گفت جذاب ترین ولی قطعا پر مسئله ترین حوزه نیز همین حوزه

مطالعه بیشتر
بازی زندگی

بازی زندگی کانوی

بازی زندگی کانوی اکثر فلاسفه و دانشمندان معتقد بوده و هستند که زندگی پیچیده است. و قوانین پیچیده ای دارد. شاید شما هم تا کنون با آن ها هم عقیده

مطالعه بیشتر
دلنوشته های داوینچی راجع به کنکور مسائلی جبران ناپذیر و زیان ده، نا عدالتی، از اصل افتادن، نقد های ما را از دست ندهید همین الان به صفحه بیایید

کنکور، آزمون مرگ

کنکور آزمون مرگ بازار نتایج کنکور داغ است و بهانه ی خوبی برای به رینگ بردن این غول عاری از منطق. انتخاب احمق ترین فرد دنیا راحت نخواهد بود. همانطور

مطالعه بیشتر
ماده ی تاریک کاندید جدیدی به نام اکسیون دارد

اکسیون، قلب ماده ی تاریک

یک قدم نزدیک تر به ماده ی تاریک دانشمندان استرالیایی در شرف حل یکی از رمز و راز های عالم، ماده ی تاریک. آزمایش ارگان (ORGAN) اولین آشکارساز بزرگ ماده

مطالعه بیشتر
اولین تصویر ابر تلسکوپ جیمز وب طلوع عصر جدیدی را درشاخه ی نجوم و اخترفیزیک رقم زد.

جیمز وب، درگاه زمان

جیمز وب : به سوی بینهایت و فراتر از آن اولین تصویر ابر تلسکوپ جیمز وب طلوع عصر جدیدی را درشاخه ی نجوم و اخترفیزیک رقم زد. با این تکنولوژی

مطالعه بیشتر
بوزون هیگز ده ساله شد

بوزون هیگز ده ساله شد

بوزون هیگز ده ساله شد بزون هیگز ده ساله شد: دیشب یعنی 13 تیر 1401 سالگرد کشف ذره ی هیگز معروف به ذره خدا در آزمایشگاه سرن اروپا بود. اهمیت

مطالعه بیشتر