اوپنهایمر

جدا از فیلم هالیوودی، اوپنهایمر چقدر فیزیکدان خوبی بود؟

این هفته، فیلم مورد انتظار اوپنهایمر به سینماها می‌رسد که در آن کریستوفر نولان، کارگردان مشهور، روایت خود را درباره‌ی فیزیکدان نظری، رابرت اوپنهایمر، که در طول جنگ جهانی دوم پروژه منهتن را به راه انداخت تا اولین بمب اتمی را توسعه دهد، به تصویر می‌کشد. رابرت اوپنهایمر که در سال ۱۹۶۷ درگذشت، به عنوان یک رهبر کاریززماتیک، متفکر عمومی بلندپرواز و قربانی ترس از کمونیسم شناخته می‌شود که در سال ۱۹۵۴ به دلیل ارتباطات پیشین خود با کمونیست‌های مشکوک، مجوز امنیتی خود را از دست داد. برای آشنایی با اوپنهایمر دانشمند، مجلهٔ Science با دیوید سی. کاسیدی، فیزیکدان و تاریخ‌دان بازنشستهٔ دانشگاه هوفسترا مصاحبه کرده است. کاسیدی ده کتاب را تألیف یا ویرایش کرده است، از جمله “رابرت اوپنهایمر و قرن آمریکا”.

پرسش: نام اوپنهایمر در ابتدای کاربردهای مکانیک کوانتومی و تئوری سیاه‌چاله‌ها ظاهر شده است. چقدر او یک فیزیکدان خوب بود؟

پاسخ: خوب، او اصلا اینشتین گونه نبود. و حتی در حد هایزنبرگ، پائولی، شرودینگر، دیراک و رهبران انقلاب کوانتومی دههٔ ۱۹۲۰ هم نبود. یکی از دلایل این موضوع تاریخ تولد او بود. او در سال ۱۹۰۴ متولد شد، بنابراین ۳ سال جوان‌تر از هایزنبرگ و ۴ سال جوان‌تر از پائولی بود. این چند سال کافی بود تا او را در موج دوم انقلاب کوانتومی و پشت موج اصلی کشف‌ها قرار دهد، در چیزی که [فیلسوف علم] توماس کوهن آن را “عملیات پاک‌سازی”، یعنی کاربردهای نظریه جدید، نامید.

پرسش: او به خاطر تقریب بورن-اوپنهایمر شناخته می‌شود که به توسعه مکانیک کوانتومی از اتم‌ها به مولکول‌ها کمک کرد.

پاسخ: آن یکی از مقالات بسیار نقل‌قول شده او بود. او آن را در سال ۱۹۲۷ هنگامی که در گتینگن [آلمان] به همراه ماکس بورن کار دکتری خود را انجام می‌داد، نوشت. در همان سال، هایزنبرگ اصل عدم قطعیت را ارائه داد. بور و هایزنبرگ تفسیر کوپنهاگی [از مکانیک کوانتومی] را ارائه دادند. پس اینجا اوپنهایمر به کاربرد می‌پردازد، اما یک کاربرد خوب، چرا که به معرفی نظریه اختلال کوانتومی کمک کرد.

پرسش: حتی برخی از هم‌دورانی‌های او او را یک {فیزیکدان} تفننی می‌دانستند. او چقدر در اصطلاح مهارت خام برجسته بود؟

پاسخ: او دارای مهارت و برتری بود. اما او متمرکز نبود. او به اندازه‌ی فیزیکدانان بزرگ به فیزیک نمی پرداخت. این تنها یکی از علاقه‌های بسیاری او بود. در آن زمان که به فیزیک مشغول بود، بسیاری از ادبیات و زبان‌ها را نیز مطالعه می‌کرد. همچنین، در ایالات متحده، روش تجربی برای نزدیک شدن به فیزیک برتری داشت [در حالی که نظریه‌پردازان اروپایی به مفاهیم جدید می‌پرداختند]. بنابراین، وظیفه‌ی نظریه‌پردازان این بود که به آزمایشگران کمک کنند تا داده‌های خود را درک کنند. همان‌طور که فیزیک و آزمایش‌ها در حال تغییر بودند، علاقه او نیز تغییر می‌کرد.

یکی از دستاوردهای اصلی او فقط ارتباط کمی با مشاهدات داشت و آن سیاه‌چاله‌ها بود. این یک موقعیت ناخوشایند بود. در سال ۱۹۳۹، او و یکی از دانشجوهایش به نام هارتلند اسنایدر، یک مقاله منتشر کردند که پیش‌بینی می‌کرد [ستاره‌های فرو ریخته می‌توانند] سیاه‌چاله‌ها را شکل دهند، اما کل این مسئله نادیده گرفته شد. آن‌ها نمی‌توانستند به دنبال آن بروند زیرا جنگ در حال آغاز شدن بود. بسیاری از مردم آن را نادیده گرفتند زیرا به نظر غیرممکن می‌آمد – چگونه چیزی به نقطه‌ای بی‌نهایت چگال فرو می‌ریزد؟ – تا اینکه [فیزیکدان جان] ویلر موضوع را در دهه ۱۹۶۰ مجدداً زنده کرد. تا دهه ۱۹۹۰، هیچ شواهد تجربی از وجود سیاه‌چاله‌ها وجود نداشت. من فکر می‌کنم اگر اوپنهایمر هنوز زنده بود، جایزه نوبل را به دست می‌آورد.

پرسش: چگونه اوپنهایمر، یک نظریه‌پرداز، به عنوان مدیر پروژه منهتن، یک آزمایش عظیم، انتخاب شد؟

پاسخ: وضعیت او حتی بدتر بود. اوپنهایمر تجربه‌ای اداری نداشت. مانند بسیاری از افرادی که در اختیار او قرار می‌گرفتند، برنده‌ی جایزه نوبل هم نبود. و بدتر از همه، پس‌زمینه‌ی سیاسی‌اش مورد شک و تردید بود؛ زیرا ارتباطاتی با کمونیست‌های شناخته‌شده در دهه 1930 داشت. اما [ژنرال لزلی] گرووْز او را به طور خاص انتخاب کرد. اولاً به دلیل فهم اوپنهایمر از فیزیک و توانایی توضیح آن به او. همچنین به دلیل اینکه اوپنهایمر توسط دیگر فیزیکدان‌ها به شدت احترام گذاشته می‌شد. اما دلیل اصلی این بود که گرووز می‌دانست اوپنهایمر به دلیل ارتباطات سیاسی خود به طور دائمی آسیب‌پذیر خواهد بود. گرووز گزارش‌های بسیاری از ماموران امنیتی درباره‌ی او را سرکوب کرد و گفت: “من این مرد را برای این کار می‌خواهم.” بنابراین، اوپنهایمر می‌دانست که فقط به دلیل حمایت گرووز در آنجا حضور دارد.

پرسش: ارنست لارنس، مخترع سیکلوترون، یک آزمایشگر بود، نسبتاً محافظه‌کار و بدون بار سیاسی. اما ژنرال گرووز از او تحت تأثیر قرار نگرفت. چرا؟

پاسخ: برای ریاست پروژه منهتن [که از قبل تأسیس نشده بود]، شما باید نظریه بمب را به درستی درک کنید. دیگر موضوع این بود که لارنس احساس می‌کرد که او کاملاً از خودش می‌باشد. این یک پروژه نظامی بود و گرووز افرادی را که تحت فرماندهی او قرار می‌گرفتند و نقشی در زنجیره فرماندهی پذیرفتند می‌خواست. من حدس می‌زنم که او فکر می‌کرد لارنس قادر به انجام این کار نخواهد بود.

پرسش: آیا اوپنهایمر مشارکت تکنیکی خاصی در طراحی بمب کرد؟

پاسخ:

بله در یک روش بسیار مهم، در سال ۱۹۴۲، روزولت، رئیس‌جمهور، برنامه‌ی فوری برای توسعه بمب اتمی را اعلام کرد. آرتور کامپتون، اوپنهایمر را برای رهبری گروه نظری در [دانشگاه کالیفرنیا] برکلی انتخاب کرد تا همه جزئیات – آنچه که نیاز داشتند و چگونه انجام خواهند داد – را مشخص کند. گروه نتایج خود را به کامپتون ارائه داد و پروژه منهتن آغاز شد. وقتی دانشمندان به آزمایشگاه [در لس آلاموس، نیومکزیکو] رسیدند، سلسله ای از سخنرانی‌ها توسط نزدیک‌ترین دستیار اوپنهایمر، رابرت سربر، در مورد چگونگی عملکرد بمب بر اساس آن تحقیقات ارائه شد. بنابراین اوپنهایمر و گروه او بودند که تمام نظریه را برای این پروژه تنظیم می‌کردند.

پرسش: پس، به زبان مدرن، او رهبری طراحی مفهومی این کار را برعهده داشت

پاسخ: این گروه نظری همچنین به سمت بمب‌های هسته‌ای اندازه‌گیری شده یا همان بمب‌های هیدروژنی حرکت کرد و شرایطی که در نهایت به بمب هیدروژنی تبدیل خواهد شد را بررسی کرد. اما این کار تا پس از جنگ به کنار گذاشته شد.

پرسش: اوپنهایمر به‌خاطر مخالفت با توسعه بمب هیدروژنی، بخشی از مجوز امنیتی خود را از دست داد. او اغلب به عنوان شخصیتی تراژیک تصویر می‌شود، کسی که بسیار ساده‌لوح و ناخودآگاه بوده و قادر به دفاع از خود از نظر سیاسی نبوده است. آیا فکر می‌کنید او تراژیک بوده یا ساده‌لوح؟

پاسخ: من فکر نمی‌کنم اوپنهایمر ساده‌لوح بوده باشد، زیرا می‌دانست که به دلیل مسائل سیاسی آسیب‌پذیر است. او می‌دانست که احتمالاً به زودی پس از مخالفت با این بمب، به او حمله خواهند کرد. البته، او بسیار ناامید شد. اما همانطور که بسیاری از نویسندگان اشاره کرده‌اند، او به اندازه‌ی بعضی از قربانیان مک کارتیسم تراژیک نبود، مانند برادر و خواهر زن خودش. آن‌ها تحت تعقیب بودند، همانطور که بسیاری از دانشجوهای او نیز بودند. اوپنهایمر شغل خود را از دست نداد. او به لیست سیاه قرار نگرفت. او مجبور به ترک کشور نشد. همانطور که آبراهام پایس، [فیزیکدان و تاریخ‌نگار] گفت: “تنها چیزی که او از دست داد، احساس قدرتی بود که او خواستار آن بود”. او دیگر یکی از کسانی که درون دایره‌ی اطلاعاتی قدرتمند نبود، اما هنوز هم یک شخصیت فرهنگی مورد احترام و یک سخنگوی علم آمریکا بود.

منبع
نقد و بررسی مستند بمب اتم
نقد و بررسی سریال چرنوبیل

Milad Nademi

دیدگاه‌ خود را بنویسید لغو پاسخ

اخبار و یادداشت ها

تاریخ فلسفه (قسمت 2) آناکسیمندر

آبان 10, 1403 بدون دیدگاه

تاریخ فلسفه (قسمت 2) آناکسیمندر آناکسیمندر دومین فیلسوف بزرگی است که ما در ادامه ی سفرمان به توضیح فلسفه اش میپردازیم. از آن جایی که در مقاله ی قبلی لحن